Restauracje, pizzerie, bary

Restauracje

Pełne posiłki we Włoszech jada się w lokalach o nazwie trattoria albo ristorante. Trattoria jest tradycyjnie tańsza i proponuje zwykle potrawy domowe (cucina casalinga), natomiast w bardziej eleganckiej ristorante obsługują kelnerzy w fartuchach, a stoły nakryte są obrusami. Trattorie są często otwarte w godzinach południowych, zwłaszcza na terenach wiejskich, nie ma zwykle menu i kelner po prostu wymienia listę dań przygotowanych na dany dzień.

W większych miastach obydwa rodzaje restauracji otwarte są wieczorami, z tym że ristorante oferują większy wybór dań z menu, a czasami jest w nich także samoobsługowy bufet z przystawkami (antipasti).

Pod koniec posiłku należy poprosić o rachunek (il conto); trzeba pamiętać, że prawie wszędzie do rachunku dodawana jest opłata pane e coperto, wynosząca średnio ok. 1-3 euro od osoby. W wielu trattoriach oznacza to nieczytelny skrawek papieru, więc dla pewności, że nie zostało się oszukanym, trzeba poprosić o szczegółowy rachunek - ricevuta fiscale. Zarówno w restauracji, jak i w barze czy sklepie obsługa jest zobowiązana do wydania takiego rachunku. Poza dodatkową opłatą od klienta (coperto), często pobiera się też opłatę za obsługę (servizio), stanowiącą zwykle około 10% kwoty na rachunku.

Gdy opłata ta nie jest wliczona, kelner oczekuje zwykle napiwku w tej samej wysokości - z reguły wystarczy po prostu zostawić kilka monet na stoliku, chyba że chcemy szczodrzej wynagrodzić szczególnie dobrą obsługę.

W miejscowościach turystycznych istnieją lokale łączące nazwy kilku rodzajów restauracji (trattoria-ristorante-pizzeria). Warto poszukać również popularnych wśród miejscowej młodzieży barów połączonych z restauracją, zwanych spaghetteria, oferujących proste dania mączne. Lokale zwane osteria to zazwyczaj dość przyjazne bary z miejscowymi specjałami.

Pizzerie

Mogą mieć różny charakter - od prostych lad, przy których sprzedaje się na wynos kawałki pizzy, do eleganckich restauracji ze stolikami i pełną obsługą. Wspólną cechą wszystkich pizzerii jest to, że nie ma w nich zwykle niczego innego poza pizzą, napojami i piwem.

Niektóre zwykłe restauracje także mają w swoim menu pizzę. Najprostsza pizza z serem i pomidorami (Margherita) kosztuje ok. 6 euro, a za pizzę z większą ilością dodatków płaci się ok. 7-8 euro. Przyjęło się kroić pizzę na kawałki i jeść bez użycia sztućców.

Bary

We Włoszech bary pełnią raczej funkcję jadłodajni niż centrów życia towarzyskiego. Są one przy tym bardzo do siebie podobne: wszystkie dobrze oświetlone, z chromowaną ladą, ekspresem do kawy gaggia i fotografią miejscowej drużyny piłkarskiej na ścianie. Wpada się tu na poranną kawę, kufel piwa czy filiżankę herbaty, ale nie ma zwyczaju dłuższego przesiadywania - ani w ciągu dnia, ani wieczorami.

W tradycyjnych barach obowiązuje zawsze ten sam rytuał. Najpierw płaci się przy kasie (la cassa), daje rachunek (scontrino) barmanowi i powtarza swoje zamówienie. Picie na stojąco przy barze jest tańsze (często zresztą nie ma nawet na czym usiąść).

Cennik znajduje się zawsze za ladą (listino prezzi). Zwyczajowo zostawia się drobny napiwek na ladzie dla barmana, nie jest to jednak obowiązkowe. Jeśli w barze są kelnerzy, można siąść przy którymkolwiek stoliku, choć warto pamiętać, że taka obsługa będzie prawdopodobnie kosztować dwa razy więcej, szczególnie jeżeli usiądziemy w ogródku (fuori) - dokładne ceny dla tavola (stół) i terrazzo (obszar na zewnątrz) wymienione są w cennikach. Bary i puby otwarte do późniejszych godzin nocnych raczej nie stosują takiego systemu jak w scontrino; płaci się albo za każde zamówienie, albo dostaje rachunek po konsumpcji. Można też zapłacić przy barze tuż przed wyjściem.